TO ΤΕΛΟΣ THΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΟΝ AΝΤΟΡΝΟ KAI ΤΟΝ ΝΤΕΜΠΟΡ

TO ΤΕΛΟΣ THΣ ΤΕΧΝΗΣ

ΣΤΟΝ AΝΤΟΡΝΟ KAI ΤΟΝ ΝΤΕΜΠΟΡ

εκбόσεις των ξένων

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ - ΕΠΙΜΕΤΡΟ

ΛΙΑ ΓΥΙΟΚΑ

Επίμετρο

1.

Kαμία έννοια δεν μπορεί να εμπνεύσει τα πλήθη, δεν μπορε ίνα σώσει καμία συνείδηση. Mπορεί, ωστόσο, την κατάλληλη στιγμή να αποτελέσει το κατάλληλο εργαλείο. Έναν τέτοιο ρόλο έπαιξε στα τέλη της δεκαετίας του ’60 ο όρος «θέαμα» – και παρόλ’ αυτά, ή μάλλον ακριβώς γι’αυτό, οι αγοραίες χρήσεις του όρου σήμερα θέλουν το θέαμα να περιγράφει την τηλεόραση ή τα μμε, και στην καλύτερη περίπτωση την αφασία της δυτικής «μαζικής δημοκρατίας». Αυτό δεν αναιρεί την αρχική κριτική δύναμη της έννοιας. Αν η έννοια του θεά-

ματος δεν διατηρεί πολλά από την αρχική της ρομαντική και

ετοιμοπόλεμη διάθεση, φαίνεται ότι, αν μη τι άλλο, τουλά-

χιστον δικαιώνεται ως περιγραφή μιας συγκεκριμένης ιστο-

ρικής στιγμής. Ποια είναι όμως τότε η επόμενη στιγμή; Ποια

είναι η «μεταθεαματική» ιστορική φάση που διανύουμε σή-

μερα, κατά την οποία ο όρος «θέαμα» όσο μεγαλύτερη διάδο-

ση αποκτά στα δημοσιογραφικά πάνελς και τη φιλελεύθερη

φλυαρία τόσο περισσότερο στρεβλώνεται; Πώς περιγράφου-

με μία νέα διακριτή κατάσταση, ένα νέο καθεστώς που δεν

μπορεί να περιγραφεί πια ως κοινωνία του θεάματος, κοινω-

νία δηλαδή όπου έχει πολιτική αξία να επισημάνει κανείς ότι

οι ανθρώπινες σχέσεις διαμεσολαβούνται από εικόνες;

Βλ. τη σχετική συζήτηση στο ξ, τχ. 7, Απρίλιος 2005, στα κείμενα: Γιάν-

νης Ιωαννίδης, «Η κοινωνία του θεάματος σήμερα», σσ. 63-85 και «Σχόλια

στην “Κοινωνία του θεάματος σήμερα”», σσ. 87-95.

Δεν διαμεσολαβούνται πια οι ανθρώπινες σχέσεις από

τις εικόνες; Σαφώς και ναι· γιατί όμως δεν επαρκεί πια η

περιγραφή του θεάματος για να διακρίνουμε μέσα στο εκτυ-

φλωτικό σκοτάδι το επόμενό του στάδιο; Φαίνεται να έχουν

αλλάξει οι ίδιοι οι τρόποι που αντιλαμβανόμαστε το οπτικό

περιβάλλον, ειδικά τα εικαστικά του ερεθίσματα που μας

επιτίθενται με τη μορφή οργανωμένης και επεξεργασμένης

πληροφορίας. Φαίνεται να έχουν αλλάξει οι τεχνικές της

κυριαρχίας στη «λειτουργική σφαίρα και την ενημερωτική

σφαίρα» των εικόνων, οι χειρισμοί της «οπτικής μηχανής».

Η εξέλιξη αυτή αποτυπώνεται σε μια νέα σχέση του ορατού

κόσμου (ειδικά του οπτικά κωδικοποιημένου και του εικονι-

κού) με αυτό που θεωρείται αληθινό.

Μπορούμε να συσχετίσουμε αυτήν τη συνθήκη με την

παλαιότερη και πολυχρησιμοποιημένη ντεμπορική διαπί-

στωση ότι «το αληθινό είναι μια στιγμή του ψεύτικου»; Σε

αυτήν τη φράση περιγράφονται μάλλον τα όρια της κοινω-

νίας του θεάματος, το ζήτημα δηλαδή της απόλυτης διά-

χυσης του ψεύδους με τη διαμεσολάβηση των εικόνων σε

κάθε παραγωγή κοινωνικού νοήματος. Για τη διαλεκτική

της Κοινωνίας του Θεάματος του 1967, το κυρίαρχο οπτικό

καθεστώς (με την ευρεία έννοια των οπτικών δεδομένων

που παράγουν ρητή πληροφορία) είναι το ίδιο το ψεύτικο.

Εμπεριέχει το αληθινό ακριβώς επειδή σε αυτό πρέπει να

αποτανθούμε για να το αποδομήσουμε και να ανακαλύ-

ψουμε σε αυτό την στρέβλωση (δηλαδή, με εγελιανούς και

μαρξικούς όρους που δανείζεται και ο Ντεμπόρ, τη φετι-

χοποίηση και την αλλοτρίωση) των κοινωνικών σχέσεων

που ανάγεται στη θεαματική διαμεσολάβηση. Στην κάλυψη

από τα μμε της φρίκης του πολέμου του Βιετνάμ βρισκόταν

το αντιπολεμικό κίνημα αλλά και η αφομοίωσή του, αντη-

χούσε η προπαγάνδα αλλά και η δυνητική της υπέρβαση.

Σήμερα όμως;

Το σίγουρο είναι ότι κανείς δεν πιστεύει πια αυτά που

Otto Karl Werckmeister, Der Medusa-Effekt. Politische Bildstrategien seit

dem 11. September 2001, form und zweck, Βερολίνο 2005, σσ. 7-16.

Critical Art Ensemble, Η μηχανή της σάρκας (1998), κεφ.3: «Η ενηλικίωση

της μηχανής της σάρκας», μτφ. Σωκράτης Παπάζογλου – Ίρια Γραμμένου,

εκδόσεις των ξένων, Θεσσαλονίκη 2006, κυρίως σσ. 58-59.

βλέπει στην τηλεόραση. Από όλους αμφισβητείται πλέον η

σχέση των εικόνων των μμε (ενός ολιγοπωλίου εταιρειών

ψυχαγωγίας, προπαγάνδας, διαφήμισης, ενημέρωσης, καθώς

και της υλικοτεχνολογικής τους υποστήριξης και αναπαρα-

γωγής) με την αλήθεια των πραγματικών γεγονότων στα

οποία αναφέρονται.

Η καχυποψία ενίοτε διαπερνά την αφασία. Το αληθινό,

όμως, δεν βρίσκεται μέσα στη διαλεκτική τού τι προβάλλε-

ται και τι αποσιωπάται, ή στη διαλεκτική μεταξύ ψεύτικης

εικόνας και αληθινής κοινωνικής σχέσης, αλλά περισσότερο

σε μια διαλεκτική της επεξεργασμένης αναπαράστασης και

της αυθεντικής αναπαράστασης. Θεωρούμε ότι το αυθεντι-

κό εισβάλλει στο επεξεργασμένο σε στιγμές που γεννιούνται

ερωτήματα όπως: Για ποιο λόγο επιλέχθηκε να περάσουν

στο εθνικό αμερικανικό δίκτυο των μμε εικόνες των φρικα-

λεοτήτων των Αμερικανών στρατιωτών στις φυλακές Αμπού

Γκράιμπ; Μα για να τονωθεί η αυτοπεποίθηση ενός ελαφρά

απογοητευμένου τη στιγμή εκείνη φονταμενταλιστικού πα-

τριωτικού κινήματος στις ΗΠΑ χρειαζόταν μία δόση ζωντα-

νής πολεμικής πορνογραφίας. Γιατί έπρεπε να διαβάσουμε

τη σημειολογία στις σκηνοθετημένες δηλώσεις του Μπιν

Λάντεν; Μα χωρίς μία καλά εγκαθιδρυμένη εικόνα του αντι-

πάλου, χωρίς δηλαδή ένα διαφορετικό μυθολογικό πολιτι-

σμικό πρόσημο στον φόβο, θα ήταν ακόμη πιο ξεκάθαρο ότι

οι κυρίαρχοι έχουν τα ίδια συμφέροντα από τη μαζική πα-

ραγωγή θανάτου. Και οι δύο “αυθεντικές” στιγμές, βέβαια,

προσφέρθηκαν κατόπιν εορτής.

Εισπράττουμε το τελικό προϊόν μιας έντονης διαμεσο-

λάβησης και επεξεργασίας, θεωρώντας ότι μας αποκρύπτε-

ται όχι το αυθεντικό, αλλά η αυθεντική του αναπαράσταση.

Αυτό θα ήταν μια σχεδόν αυτονόητη παραδοχή αν πραγμα-

τικά δεν υπερέβαινε την παλαιότερη ότι «τα μμε λένε ψέμα-

τα». Ελέγχεται απόλυτα η διαχείριση της πληροφορίας ως

προς το «γεγονός», ως προς το πολιτικά χρήσιμο δεδομένο.

Με αυτήν την έννοια, το ψέμα, αυτό δηλαδή που ενέχει έναν

περιστασιακό δόλο, τώρα είναι η γενετική προϋπόθεση της

νέας συνθήκης, όχι η εξαίρεσή της.

2.

Στα Σχόλια στην Κοινωνία του Θεάματος ο Ντεμπόρ μίλη-

σε για το πολιτικό περιεχόμενο του θεάματος. Ήταν φανερή

στα Σχόλια μία κρίσιμη αναθεώρηση της αρχικής του περι-

γραφής του όρου στην Κοινωνία του Θεάματος. Δεν μιλούσε

πλέον μόνο για θέαμα διάχυτο και θέαμα συγκεντρωτικό ή

συγκεντρωμένο, μιλούσε πρώτιστα για το συνδυασμό των

δύο τεχνικών της κυριαρχίας στο ενσωματωμένο θέαμα.

Διαισθάνθηκε την «αλλαγή φρουράς» που θα «περ[άτωνε]

το έργο των θεαματικών καιρών». Με άλλα λόγια, είχε συ-

νειδητοποιήσει τη δεκαετία του ’80, κατά την εκπνοή του

διπολισμού ΗΠΑ και ΕΣΣΔ και την αντικατάστασή του από

έναν νέο διπολισμό, ότι δεν μπορούμε να μιλούμε για τη

θεαματική δικτατορία ως ένα παραπέτασμα αλλοτρίωσης

που μας χωρίζει από την καθαρή συνείδηση. Τα Σχόλια μας

προετοιμάζουν για την επόμενη φάση την οποία ο Ντεμπόρ,

αν είχε επιλέξει να ζήσει, θα μπορούσε να περιγράψει, χτίζο-

ντας στα θεμέλια του έργου του 1967.

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες του εικοστού αιώνα, κυκλο-

φόρησαν διάφορες αμήχανες ερμηνείες ή αφελείς αποσιω-

πήσεις του θεάματος στο όνομα κάποιου μεταμοντερνισμού

για τον οποίο τελικά το ψεύτικο ήταν η απόλυτη πραγμάτωση

του αληθινού – τι άλλο σήμαινε η δήλωση του Μποντριγιάρ

ότι ο πόλεμος στον Κόλπο του 1991 δεν συνέβη ποτέ; Από

την πολυσυζητημένη Αυτοκρατορία των Hardt και Negri, που

ξεκινά αμέσως μετά το 1991, οι έννοιες του θεάματος και της

αλλοτρίωσης έχουν ουσιαστικά εξοριστεί, αφού το ψεύτικο

δεν υπάρχει καν, όταν το κεφάλαιο είναι αντίπαλο προς την

εργασία (σύμφωνα με τις εργατιστικές θέσεις) και όχι σύμ-

φυτο με αυτήν, όταν η εξουσία και οι αναπαραστάσεις της,

το σύνολο των σχέσεων εκμετάλλευσης και καταστολής, δεν

είναι παρά ιδιοκτησιακό καθεστώς που πρέπει απλώς να αλ-

λάξει χέρια ώστε να γίνει κυβέρνηση το πλήθος.

Τέτοιες ερμηνείες δεν λαμβάνουν όμως τελικά υπόψιν

κάτι αυτονόητο (και διάχυτο στην ανάλυση του «θεάματος»,

Debord, Σχόλια, σ. 76.

Βλ. Anselm Jappe, Die Abenteuer der Ware (2003), Unrast, Μύνστερ

2005, σσ. 235-240, όπου ασκείται κριτική στην «τελευταία μεταμφίεση του

παραδοσιακού μαρξισμού».

αλλά και στην ιστορική πραγμάτευση της πρωτοποριακής

τέχνης στον Αντόρνο και τον Ντεμπόρ που αναπτύσσεται

σε αυτό το βιβλίο): Η ίδια η τεχνική και παραγωγική δια-

χείριση των αναπαραστάσεων επηρεάζει τελικά τον τρόπο

που τις αντιλαμβανόμαστε. Το σημερινό οπτικό καθεστώς

είναι απολύτως πολωμένο μεταξύ αφενός της αλήθειας που

σωρεύεται στους δορυφόρους και τα συστήματα επιλεγμέ-

νης καταγραφής, παρακολούθησης και επιτήρησης, καθώς

και στα πορίσματα της πειραματικής επιστημονικής έρευνας

στρατών και εταιρειών, αλήθεια στην οποία απαγορεύεται

κατά κανόνα η πρόσβαση, και αφετέρου των εικόνων που

μας σερβίρονται απλόχερα, ακριβώς επειδή δεν ανταπο-

κρίνονται σε καμία πραγματικότητα, επειδή δεν «αναπαρι-

στούν» καμία αλήθεια. Η πραγματική αναπαράσταση των

γεγονότων θεωρείται σίγουρα κρυμμένη – γι’ αυτό φύονται

παντού σενάρια όχι για το αν και το γιατί, αλλά για το πώς

είναι κρυμμένη: Όλο και πιο μυστικοποιημένες ιδεολογίες

απορροφούν τον προσηλυτισμό στο CNN ή το Αλ Τζαζίρα.

Ταυτόχρονα αυξάνεται η αληθοφάνεια της πιο κρυπτικής

«τεχνοεπιστημονικής» οπτικοποίησης (π.χ. στην πληροφο-

ρική, τη βιολογία, την ιατρική), αφού θεωρείται ότι στην

αποκωδικοποίησή της υπάρχει κοινωνικά κρίσιμο νόημα.

Το «εγωιστικό γονίδιο» ή το λίγο παλαιότερο «γονίδιο της

ομοφυλοφιλίας», μαζικές εκλαϊκεύσεις και τα δύο της τεχνο-

επιστημονικής διαλέκτου, είναι μόνο προφανείς αποδείξεις

εμπέδωσης μιας ρατσιστικής ευγονικής μέσω δήθεν αδιά-

ψευστων επιστημονικών στοιχείων (δηλαδή στοιχείων οπτι-

κά κωδικοποιημένων και προοπτικά κερδοφόρων).

3.

Η ριζική διχοτόμηση του «ποσού αληθείας» των εικόνων

στη σημερινή εποχή, όπου κυριαρχεί το διευρυνόμενο Κόμ-

μα της Αντιτρομοκρατίας, μπορεί να περιγραφεί μέσω ορι-

σμένων κοινότοπων και παραδειγματικών τεχνολογικών

μεταφορών.

Το πραγματικό παράδειγμα της κυρίαρχης σχέσης του

ορατού κόσμου με το σώμα είναι ότι ο θεατής πλέον είναι

αντικείμενο θέασης. Αν είναι σημαντικό το ότι παρακολου-

θεί τηλεόραση, είναι πιο σημαντικό το ότι παρακολουθείται

απ’ αυτήν. Δεν ελέγχει τις τεχνικές επιτήρησης και παρακο-

λούθησης, αλλά ελέγχεται απ’ αυτές. Μαθαίνει να αισθά-

νεται ότι ανά πάσα στιγμή κάπου κοντά είναι ο επόμενος

σταθμός του Echelon και ότι κάθε συνοριακή γραμμή είναι

ένα στρατιωτικό-επιστημονικό εργαστήριο με μηχανήματα

βιομέτρησης. Για την τεχνολογία της παρακολούθησης στην

πληθυσμιακή μεγακλίμακα και στη νανοκλίμακα των βιοτε-

χνολογικών εφαρμογών, κύριος ρόλος του ματιού δεν είναι

να βλέπει, είναι πρώτιστα να βλέπεται. Στην ιριδογραφία

–σύντομα σε κάθε επίσημο έγγραφο ταυτότητας και διαβα-

τηρίου– το μάτι δεν είναι υποκείμενο του βλέμματος, είναι

το αντικείμενο ενός κεντρικού, απρόσωπου βλέμματος-κω-

δικοποιητή, για το οποίο «όλοι είναι ύποπτοι μέχρις αποδεί-

ξεως της μη ενοχής τους».

Τα τεχνοβιομηχανικά επιτελεία του Κόμματος της Αντι-

τρομοκρατίας (και των εσωτερικών τους, ευκαιριακών ή

μονιμότερων, αντιπάλων) υλοποιούν μαζικά τα πιο πρόχει-

ρα χωρία της επιστημονικής φαντασίας. Κατά την βιοτική

πολιτική παραγωγή, δηλαδή κατά τη διαχείριση πληθυσμών

και σωμάτων ως να ήταν ανακυκλώσιμοι οικονομικοί πό-

ροι, η κυριαρχία κέρδισε πολλές μάχες. Δεν περάσαμε στη

«μετα-ανθρώπινη» κατάσταση, αλλά σε μία πανταχού πα-

ρούσα και διόλου «ριζωματική» δικτύωση συνοριακών πε-

ριοχών, φυλακών και στρατοπέδων εργασίας. Ο «νομάς του

παγκόσμιου χωριού» είναι ο πρωταγωνιστής της, αλλά το

όνομά του είναι πρόσφυγας. Ο «κυβερνοτουρίστας» έχει κι-

νητό, υπολογιστή και τεχνητό εγκέφαλο, αλλά σύντομα του

τελειώνουν οι φιλοδοξίες για κρυογονική συντήρηση. Στην

«πανοπτική Βαβυλώνα» η κυριαρχία μιλάει πολλές γλώσ-

σες αλλά σε έναν ρυθμό· αρχιφύλακας δεν υπάρχει, και στην

επικράτειά της όλοι θεωρούνται δυνάμει διαταραγμένοι και

εγκληματίες.

(Δεν είναι υπερβολικοί όσοι μιλούν για υποκατάσταση

της φαντασιακής προστασίας από το «μάτι του Θεού», προ-

ϋπόθεση των μονοθεϊστικών θρησκευτικών ιδεολογιών, με

τη συναίσθηση της παρακολούθησης από ένα άλλο, υλικό

αλλά ασώματο μάτι – τα μμε και τα συστήματα επιτήρησης.

Η νέα θρησκεία, όπως και οι παλαιότερες, παρέχει δωρεάν

νόημα σε πολλές ενέργειες. Όπως και οι παλαιότερες, έχει

Επίμετρο

ιερατείο, μάρτυρες, σύμβολα και αιρέσεις. Υπόσχεται μετά

θάνατον ζωή – στην αιώνια μνήμη του αποθηκευμένου αρ-

χείου. Όπως και από τις παλαιότερες, πρέπει να απαλλαγού-

με και από αυτήν.)

4.

Ως τεχνική της κυριαρχίας και ως προϊόν που διαρκώς ανα-

παράγεται από τις αντικοινωνικές σχέσεις, το θέαμα δεν έχει

«διαλυθεί». Και ο θεατής-αντικείμενο θέασης δεν παύει να

είναι και θεατής. Στο βαθμό που ο θεατής-αντικείμενο θέα-

σης είναι ακόμη θεατής, στο βαθμό δηλαδή που καταναλώ-

νει διαρκώς και αναπόφευκτα εικόνες και συμμετέχει σε μια

αέναη αναπαραγωγή και κυκλοφορία εικόνων, γνωρίζει ότι

τα δεδομένα (ψηφιοποιημένα ή κωδικοποιημένα σε γραπτό

λόγο, εικόνα, ήχο) στα οποία έχει πρόσβαση είναι επεξερ-

γασμένα και ψευδή. Τα «αληθή» δεδομένα έχουν μεταβολι-

στεί σε ένα εύπεπτο υλικό που δεν έχει καμία ανταγωνιστική

κοινωνική σημασία. Από την 11η Σεπτεμβρίου έχουμε τις

εικόνες της καταστροφής των δίδυμων πύργων. Από τους

πρώτους μήνες της επιχείρησης στο Αφγανιστάν έχουμε τις

φωτογραφίες της υψηλής πολεμικής τεχνολογίας της Βρετα-

νίας και των ΗΠΑ. Και τίποτε ενδιάμεσα.

Ο θεατής-αντικείμενο θέασης γνωρίζει επίσης ότι η συ-

ντριπτική πλειοψηφία των εικόνων είναι άχρηστες, αναλώ-

σιμες και ανενεργές. Έχει δηλαδή τη συναίσθηση ότι τα μη-

χανήματα οπτικών μετρήσεων, από τους δορυφόρους ως τα

μικροσκόπια, παράγουν κυρίως οπτικό θόρυβο, junk data,

δεδομένα που δεν ενδιαφέρουν κανέναν, αφού –όσο δεν

συλλαμβάνουν κάποια παρέκκλιση– αφορούν στην «κανο-

νικότητα» και στο μη-γεγονός. Έτσι και η συντριπτική πλει-

οψηφία των γονιδίων μας: Σύμφωνα με τις ανάγκες της βιο-

τεχνολογικής αγοράς, ευρεσιτεχνία μπορεί να κατοχυρωθεί

για ό,τι δεν είναι junk DNA, δηλαδή για ένα μικρό ποσοστό

το οποίο μπορεί να “περιγραφεί” με τα σημερινά εργαλεία

της έρευνας. Έτσι και τα αέναα αποθηκευόμενα στοιχεία για

εγκληματολογική χρήση: Πόσες συλλήψεις μπορούν να γί-

νουν βάσει του αρχείου μιας κάμερας παρακολούθησης σε

ένα πολυκατάστημα; Ελάχιστες – η δουλειά όμως γίνεται

αλλού. Η αποτελεσματικότητα της κάμερας έγκειται στο ότι

αντιλαμβανόμαστε την ύπαρξή της.

Εντωμεταξύ, η βιομηχανία των εικόνων (της υψηλής

τέχνης, της μαζικής ψυχαγωγίας και της ενημέρωσης) που

απευθύνεται στον θεατή, αναπτύσσεται για τους σκοπούς

των πολέμων της κυριαρχίας, ενώ ταυτόχρονα εκτονώνεται

στην ελεύθερη αγορά. Αυτήν τη στιγμή, η παραγωγή ανα-

παραστάσεων φαίνεται να ακολουθεί τρεις βασικές κατευ-

θύνσεις ως προς το περιεχόμενό της: την αυτοαναφορική

εκθείαση της ίδιας της τεχνολογίας, την επιστροφή σε πα-

ραδοσιακές, μυθικές αφηγήσεις για τον κόσμο, και την προ-

παγάνδα, ηθικοψυχολογική ή βιολογιστική, υπέρ της αφαι-

ρετικής εξατομίκευσης των κοινωνικών ζητημάτων. Παντού

παίζεται το Matrix σε πολλές παραλλαγές.

5.

Το αυθεντικό δεν είναι μεταφυσική κατηγορία όσο μπορεί

ακόμη να κατοικεί στην αναζήτηση της άμεσης κοινωνι-

κής σχέσης. Πώς καλλιεργείται το ελάχιστο υπόλοιπο του

κοινωνικού νοήματος; Πώς συγκροτείται μια πραγματική

περιγραφή; Όταν θα έχουμε πολυτελή λευκώματα από τον

πόλεμο που συνεχίζεται στο Ιράκ με πολλές εκατοντάδες

νεκρούς καθημερινά, θα είναι ακόμη πιο αργά για τέτοια

ερωτήματα.

ΛΙΑ ΓΥΙΟΚΑ

 Λία Γυιόκα

Home /Λία Γυιόκα

Η Λία Γυιόκα, Ιστορικός της Τέχνης, είναι Επίκουρη Καθηγήτρια Α.Π.Θ. Ιστορίας και Θεωρίας της Τέχνης και του Πολιτισμού στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Α.Π.Θ. και συντονίστρια της διδακτικής περιοχής «Ζητήματα Πολιτισμού» στο Διαπανεπιστημιακό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στη Μουσειολογία-Διαχείριση Πολιτισμού του Α.Π.Θ. και Π.Δ.Μ. Σπούδασε Ιστορία στο Α.Π.Θ. και Ιστορία της Τέχνης στο πανεπιστήμιο Ludwig Maximilian του Μονάχου και East Anglia του Νόριτς ως υπότροφος του ΙΚΥ (εξωτερικού) και κατόπιν της Sarah Adeane Foundation (1998) και του πανεπιστημίου του Σικάγο (2000). Έχει διδάξει στο πανεπιστήμιο του East Anglia, στο Norwich School of Art and Design, στα Θερινά Σχολεία Σημειωτικής την Ιμάτρα (Φινλανδία) και στη Σωζόπολη (Βουλγαρία), στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο (2000-2005), στο πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρώπολογίας και στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Π.Θ.). Έχει επιμεληθεί 3 βιβλία μουσειολογίας και πολιτισμικών σπουδών για το ΔΠΜΣ Μουσειολογίας και έχει δημοσιεύσει κείμενα σχετικά με την ιστορία των κόμικς, την κριτική στην τεχνοεπιστήμη, την ευρωπαϊκή ζωγραφική του 19ου και του 20ού αιώνα, τη νεοελληνική πολιτισμική ιστορία, τη σημερινή εικαστική παραγωγή. Συμμετέχει ως συγγραφέας, επιμελήτρια και μεταφράστρια στις εκδόσεις των ξένων.

Επικοινωνία

Τμήμα Αρχιτεκτόνων

Πολυτεχνική Σχολή Α.Π.Θ.

τηλ. 2310 994364/ 994172

email: liayoka@hotmail.com

Για να τελειώνουμε με τη σφαγή του σώματος,

Για να τελειώνουμε με τη σφαγή του σώματος, του Φέλιξ
Γκουαταρίuniverso2666.blogspot.gr /2017/06/blog-post_12.html
(μετάφραση από τα ισπανικά: nathalie)
Όποιες κι αν είναι οι ψευδοανοχές που επιδεικνύει, η
καπιταλιστική τάξη, υπό όλες της τις μορφές (οικογένεια,
σχολείο, εργοστάσια, στρατός, κώδικες, λόγοι...) συνεχίζει να
υπάγει όλη την επιθυμητική, σεξουαλική, συναισθηματική
ζωή, στη δικτατορία της ολοκληρωτικής του οργάνωσης,
που στηρίζεται πάνω στην εκμετάλλευση, την ιδιοκτησία, την
ανδρική εξουσία, το κέρδος, το έσοδο...
Συνεχίζει ακούραστα τη βρώμικη δουλειά του ευνουχισμού,
της σύνθλιψης, του βασανισμού, της διαίρεσης του σώματος,
προκειμένου να εγγράψει τους νόμους της στις σάρκες μας,
για να καρφώσει στο ασυνείδητό μας τους μηχανισμούς της
αναπαραγωγής της σκλαβιάς.
Μέσω παρακρατήσεων, έκστασης, τραυματισμών,
νευρώσεων, το καπιταλιστικό Κράτος επιβάλει τους κανόνες
του, σταθεροποιεί τα μοντέλα του, τυπώνει τους χαρακτήρες του, μοιράζει τους ρόλους του, διαχέει τα προγράμματά
του... Απ' όλους τους δρόμους πρόσβασης στον οργανισμό μας, καταβυθίζει στα βάθη των σωθικών μας τις ρίζες
θανάτου του, κατάσχει τα όργανά μας, εκτρέπει τις ζωτικές μας λειτουργίες, ακρωτηριάζει τις απολαύσεις μας,
υπάγει όλες τις βιωμένες παραγωγές στον έλεγχο της διοίκησής του, που απαγχονίζει. Κάνει κάθε άτομο σακάτη,
αποκομμένο από το σώμα του, ξένο στις επιθυμίες του.
Για να ενισχύσουν τον κοινωνικό τους τρόμο, τον βιωμένο ως ατομική ενοχή, οι δυνάμεις της καπιταλιστικής
κατάληψης, με το κάθε φορά πιο εξευγενισμένο τους σύστημα επιθετικότητας, υποκίνησης, εκβιασμού, πασχίζουν
να καταστείλουν, να αποκλείσουν, να εξουδετερώσουν όλες τις επιθυμητικές πρακτικές που δεν έχουν ως
αποτέλεσμα την αναπαραγωγή των μορφών της κυριαρχίας.
Έτσι επεκτείνεται αέναα η χιλιετής βασιλεία της ταλαίπωρης απόλαυσης, της θυσίας, της παραίτησης, του θεσμικού
μαζοχισμού, του θανάτου: η βασιλεία του ευνουχισμού που παράγει το ένοχο, νευρωτικό, εργατικό, υποτακτικό
εκμεταλλεύσιμο υποκείμενο.
Αυτός ο παλιός κόσμος που με κάθε τρόπο βρωμάει σαν πτώμα, μας τρομοκρατεί και μας πείθει για την ανάγκη του
να φέρουμε εις πέρας τον επαναστατικό αγώνα ενάντια στην καπιταλιστική καταπίεση στον τόπο, στον οποίο είναι
ριζωμένη πιο βαθιά: στη ζωντάνια του δικού μας σώματος.
Είναι ο χώρος αυτού του σώματος με όλα όσα παράγει από επιθυμίες, που θέλουμε ν' απελευθερώσουμε από
την ξένη επιρροή. Είναι σ' αυτόν τον τόπο, που θέλουμε να δουλέψουμε για την απελευθέρωση του κοινωνικού
χώρου. Δεν υπάρχει σύνορο ανάμεσα στα δύο. ΕΓΩ με καταπιέζω διότι ΕΓΩ είμαι το προϊόν ενός διευρυμένου
συστήματος καταπίεσης σε όλες τις μορφές της ζωής.
Η επαναστατική συνείδηση είναι μια συσκότιση, εφόσον δεν περνά απ' το επαναστατικό σώμα, το σώμα- παραγωγό
της ίδιας του της απελευθέρωσης.
Είναι οι εξεγερμένες ενάντια στην ανδρική εξουσία γυναίκες -εμφυτευμένης για αιώνες στα ίδια τους τα σώματα-, οι
ενάντια στην τρομοκρατική κανονικότητα ομοφυλόφιλοι, οι εξεγερμένοι ενάντια στην παθολογική αυθεντία των
ενηλίκων νέοι, αυτοί που έχουν ξεκινήσει ν' ανοίγουν συλλογικά το χώρο του σώματος στην ανατροπή και το χώρο
της ανατροπής στις άμεσες απαιτήσεις του σώματος.
Είναι αυτοί, είναι αυτές, εκείνοι που έχουν αρχίζει ν' αψηφούν τον τρόπο παραγωγής των επιθυμιών, τις σχέσεις
ανάμεσα στην απόλαυση και την εξουσία, το σώμα και το υποκείμενο, τέτοιες που λειτουργούν σε όλες τις σφαίρες
της καπιταλιστικής κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών ομάδων.
Είναι αυτοί, είναι αυτές, εκείνοι που έχουν σπάσει οριστικά τον παλιό διαχωρισμό που διαιρεί την πολιτική από τη
1/4
βιωμένη πραγματικότητα για το μέγιστο όφελος των διαχειριστών της αστικής κοινωνίας, όπως εκείνων που
παριστάνουν ότι αντιπροσωπεύουν τις μάζες και μιλούν εξ ονόματός τους.
Είναι αυτοί, είναι αυτές, εκείνοι που έχουν ανοίξει τα κανάλια της μεγάλης εξέγερσης της ζωής ενάντια στις
απαιτήσεις θανάτου που δεν παύουν να υπονοούνται στον οργανισμό μας για να υποτάξουν κάθε φορά πιο
ανεπαίσθητα την παραγωγή των ενεργειών μας, των επιθυμιών μας, της πραγματικότητάς μας, στις προσταγές της
καθεστηκυίας τάξης.
Μια νέα χαραγή, μια νέα γραμμή επίθεσης, πιο ριζοσπαστική, πιο οριστική, είναι χαραγμένη, από την οποία
αναδιανέμονται κατ' ανάγκην οι επαναστατικές δυνάμεις.
Δεν μπορούμε ν' ανεχόμαστε πια να κλέβονται το στόμα μας, ο πρωκτός μας, το φύλο μας, τα νεύρα μας, τα
εντόσθιά μας, οι αρτηρίες μας.. για να κάνουν τα κομμάτια και τις εργασίες της πρόστυχης μηχανικής της
παραγωγής του κεφαλαίου, της εκμετάλλευσης και της οικογένειας.
Δεν μπορούμε πια να επιτρέψουμε να μετατρέπουν τις βλεννογόνους μας, το δέρμα μας, όλες τις ευαίσθητες
επιφάνειές μας, σε κατειλημμένες, ελεγχόμενες, ρυθμισμένες, απαγορευμένες ζώνες.
Δεν μπορούμε πια ν' ανεχτούμε, πως το νευρικό μας σύστημα χρησιμεύει ως πομπός στο σύστημα της
καπιταλιστικής, κρατικής, πατριαρχικής εκμετάλλευσης, πως ο εγκέφαλός μας λειτουργεί σαν μια μηχανή
βασανιστηρίων, προγραμματισμένη από την εξουσία που μας περικλείει.
Δεν μπορούμε να υποφέρουμε πια την αξιοποίηση, το να παρακρατούν τα γαμήσια μας, τα σκατά μας, τα σάλια
μας, τις ενέργειές μας, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του νόμου και των μικρών του, ελεγχόμενων παραβάσεων:
Θέλουμε να κάνουμε κομμάτια το ψυχρό σώμα, το φυλακισμένο σώμα, το ταπεινωμένο σώμα, που ο καπιταλισμός
δεν παύει να θέλει να κατασκευάσει με τ' απόβλητα του δικού μας, ζωντανού σώματος.
Αυτή η επιθυμία θεμελιώδους απελευθέρωσης, που επιτρέπει την εισαγωγή μας σε μια επαναστατική πρακτική,
καλεί στο να βγούμε από τα όρια του δικού μας "προσώπου", να διαταράξουμε στους ίδιους μας τους εαυτούς το
"υποκείμενο" και να βγούμε απ' την καθιστική ζωή, την "προσωπική κατάσταση", για να διασχίσουμε τους χώρους
του σώματος δίχως σύνορα και να ζήσουμε έτσι στην επιθυμητή κινητικότητα πιο πέρα από τη σεξουαλικότητα, πιο
πέρα από την κανονικότητα, τις επικράτειές της, τις ατζέντες της.
Είναι μ' αυτήν την έννοια, που κάποιοι από εμάς έχουμε αισθανθεί τη ζωτική ανάγκη ν' απελευθερωθούμε
από κοινού από την επιρροή των δυνάμεων της σύνθλιψης και της απορροής της επιθυμίας που έχουν εκτελέσει κι
εκτελούν πάνω σε κάθε έναν εξ ημών εξατομικευμένα.
Όλα εκείνα που έχουμε ζήσει σε επίπεδο προσωπικής, ιδιωτικής ζωής, έχουμε προσπαθήσει να τα
αντιμετωπίσουμε, να τα εξερευνήσουμε και να τα ζήσουμε συλλογικά. Θέλουμε να γκρεμίσουμε το τείχος από
μπετόν που χωρίζει, προς όφελος της κυρίαρχης κοινωνικής οργάνωσης, το είναι από το φαίνεσθαι, το ειπωμένο
απ' το ανείπωτο, το ιδιωτικό απ' το κοινωνικό.
Έχουμε αρχίσει ν' ανακαλύπτουμε μαζί, όλη τη μηχανική των αξιοθεάτων μας, των αποστροφών μας, των
αντιστάσεών μας, των οργασμών μας, να φέρουμε στην κοινή γνώση το σύμπαν των αναπαραστάσεών μας, των
φετίχ μας, των εμμονών μας, των φοβιών μας. "Το ανομολόγητο" έχει γίνει, για εμάς, υλικό για στοχασμό, για
διάχυση και για πολιτικές εκρήξεις, με την έννοια του ότι η πολιτική φανερώνει, εντός του κοινωνικού πεδίου, τις
αμείωτες φιλοδοξίες του "ζωντανού".
Έχουμε αποφασίσει να σπάσουμε το αβάσταχτο μυστικό που η εξουσία αφήνει να πέσει πάνω σε όλα όσα αγγίζουν
την πραγματική λειτουργικότητα των αισθησιακών, σεξουαλικών και συναισθηματικών πρακτικών, έτσι όπως το
αφήνει να πέφτει πάνω σε κάθε πραγματική λειτουργικότητα κάθε κοινωνικής πρακτικής που παράγει ή αναπαράγει
τις μορφές της καταπίεσης.
Καταστροφή της σεξουαλικότητας
Εξερευνώντας από κοινού τις ατομικές μας ιστορίες, έχουμε μπορέσει ν' αξιολογήσουμε μέχρι ποιο σημείο η
επιθυμητή μας ζωή κυριαρχούνταν απ' τους θεμελιώδεις νόμους της κρατικής, αστικής, καπιταλιστικής κοινωνίας
της ιουδαιο-χριστιανικής παράδοσης και, στην πραγματικότητα, υπαγμένης στους νόμους αποτελεσματικότητας,
υπεραξίας και αναπαραγωγής. Αντιπαραθέτοντας τις δικές μας, μοναδικές εμπειρίες, χωρίς να ενδιαφέρει πόσο
2/4
"ελεύθερες" έχουν μπορέσει να μας φανούν, έχουμε διαπιστώσει πως δεν σταματούσαμε να συμμορφωνόμαστε στα
στερεότυπα της επίσημης σεξουαλικότητας, η οποία ρυθμίζει όλες τις μορφές του ζωντανού και επεκτείνει τη
διοίκησή της από τα συζυγικά κρεβάτια μέχρι τα δωμάτια των μπουρδέλων, περνώντας από τα δημόσια μπάνια, τις
πίστες χορού, τα εργοστάσια, τα εξομολογητήρια, τα sex shop, τις φυλακές, τα λύκεια, τα λεωφορεία, τα σπίτια
οργίων, κλπ... κλπ...
Για εμάς, αυτή η επίσημη σεξουαλικότητα, η ορισμένη ως η μόνη δυνατή σεξουαλικότητα, δεν επιφέρει ένα
πρόβλημα σχετικά με το αν θέλουμε να την προσαρμόσουμε, όπως προσαρμόζει κανείς τις συνθήκες κράτησής
του. Γίνεται η προσπάθεια να καταστραφεί, να εξαλειφθεί, διότι δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια μηχανή για να
ευνουχίζει και να ξαναευνουχίζει επ' άπειρον, μια μηχανή για να αναπαράγει σε κάθε ον, σε κάθε χρόνο, σε κάθε
τόπο, τις βάσεις της δουλοκτητικής τάξης. Η "σεξουαλικότητα" είναι ένα τερατούργημα, είτε πρόκειται για τις
περιοριστικές μορφές της είτε για τις αποκαλούμενες "επιτρεπτές" και είναι ξεκάθαρο, πως η διαδικασία της
"φιλελευθεροποίησης" των εθίμων και της προωθητικής "ερωτικοποίησης" της κοινωνικής πραγματικότητας,
οργανωμένης και ελεγχόμενης από τους διοικητές του "ανεπτυγμένου" καπιταλισμού", δεν έχουν άλλο σκοπό απ' το
να κάνουν πιο αποτελεσματική την "αναπαραγωγική" λειτουργία της επίσημης λίμπιντο. Μακριά απ' το να μειώνουν
τη σεξουαλική αθλιότητα, αυτές οι εμπορίες ανθρώπων δεν κάνουν κάτι πέρα απ' το να επεκτείνουν το πεδίο των
απογοητεύσεων και της "έλλειψης", η οποία επιτρέπει τη μετατροπή της επιθυμίας σε καταναγκαστική ανάγκη για
κατανάλωση, συνάμα με τη διαβεβαίωση της "παραγωγής της ζήτησης", του κινητήρα της καπιταλιστικής έκφρασης.
Απ' την "άμωμο σύλληψη" στη διαφημιζόμενη πουτάνα, απ' την οικογενειακή υποχρέωση στην εθελοντική ασυδοσία
των αστικών οργίων, δεν υπάρχει καμιά ρήξη. Είναι η ίδια λογοκρισία που λειτουργεί. Είναι η ίδια σφαγή του
επιθυμητικού σώματος αυτό που διαιωνίζεται. Απλή αλλαγή στρατηγικής.
Αυτό που εμείς θέλουμε, αυτό που εμείς επιθυμούμε, είναι ν' ανατινάξουμε την οθόνη της σεξουαλικότητας και τις
αναπαραστάσεις της για να γνωρίσουμε την πραγματικότητα του δικού μας σώματος, του δικού μας, ζωντανού
σώματος.
Εξάλειψη της καθοδήγησης
Αυτό το ζωντανό σώμα θέλουμε ν' απελευθερώσουμε, ενοποιήσουμε, ξεμπλοκάρουμε, αποσυμφορήσουμε
προκειμένου ν' απελευθερώσει καθαυτό όλες του τις ενέργειες, όλες του τις επιθυμίες κι όλες του τις
θρυμματισμένες εντάσεις από το κοινωνικό σύστημα της εγγραφής και της καθοδήγησης.
Θέλουμε ν' ανακτήσουμε την πλήρη άσκηση, κάθε μιας εκ των ζωτικών μας λειτουργιών, με την ολική δυνατότητά
τους για ευχαρίστηση.
Θέλουμε ν' ανακτήσουμε τους τομείς που είναι αληθινά στοιχειώδεις, όπως η ευχαρίστηση του ν' αναπνέουμε,
όντας κυριολεκτικά σε ασφυξία από τις δυνάμεις καταπίεσης και μόλυνσης` την ευχαρίστηση του να τρώμε και να
χωνεύουμε, διαταραγμένοι απ' το ρυθμό της απόδοσης και την αηδιαστική τροφή που έχει παραχθεί κι ετοιμαστεί
σύμφωνα με τα κριτήρια της εμπορικής αποδοτικότητας` την ευχαρίστηση του να χέζουμε και την απόλαυση του
συστηματικά σφαγιασμένου κώλου, από την παρεμβατική καθοδήγηση των σφιγκτήρων, μέσω της οποίας, η
καπιταλιστική αρχή εγγράφει ακόμη και στη σάρκα τις θεμελιώδεις αρχές της (σχέσεις εκμετάλλευσης, νευρώσεις
συσσώρευσης, μυστήριο της ιδιοκτησίας και της καθαριότητας, κλπ.)` την ευχαρίστηση του να αυνανιζόμαστε
χαρούμενα δίχως ντροπή και δίχως αγωνία, ούτε από έλλειψη ούτε από αποζημίωση, μα από την ευχαρίστηση του
ν' αυνανιζόμαστε` την ευχαρίστηση του να δονούμαστε, του να μουρμουρίζουμε, του να μιλάμε, του να περπατάμε,
του να κινούμαστε, του να εκφραζόμαστε, του να παραληρούμε, του να τραγουδάμε, του να παίζουμε με το σώμα,
με όλους τους δυνατούς τρόπους. Θέλουμε ν' ανακτήσουμε την ευχαρίστηση του να παράγουμε την ευχαρίστηση
και να δημιουργούμε, αμφότερα ανελέητα αποδεκατισμένα απ' τους εκπαιδευτικούς μηχανισμούς, τους
επιφορτισμένους με το να κατασκευάζουν εργάτες (υπάκουους καταναλωτές).
Απελευθέρωση των ενεργειών
Θέλουμε ν' ανοίξουμε το σώμα μας στο σώμα του άλλου και των άλλων, να κυκλοφορήσουμε τις ενέργειές μας και
να συνδυαστούν οι επιθυμίες μας, ώστε όλοι και κάθε ένας από μας, να μπορούν να δώσουν ελεύθερη πρόσβαση
σε όλες τους τις φαντασιώσες και σε όλες τους τις εκστάσεις, ώστε να μπορούν να ζουν επιτέλους χωρίς ενοχή,
χωρίς αναστολή, όλες τις επιμέρους ηδονικές πρακτικές, δυαδικές ή πλουραλιστικές που έχουμε επειγόντως ανάγκη
3/4
να ζήσουμε, ώστε η καθημερινή μας πραγματικότητα να μην είναι αυτή η μακρά αγωνία που ο καπιταλιστικός και
γραφειοκρατικός πολιτισμός επιβάλλει ως μοντέλο ύπαρξης σε εκείνους που ο ίδιος ναυτολογεί. Θέλουμε ν'
αποβάλουμε από το είναι μας τον κακοήθη όγκο της ενοχής, της χιλιαστικής ρίζας όλων των καταπιέσεων.
Γνωρίζουμε, φυσικά, τα τεράστια εμπόδια που πρέπει να υπερνικήσουμε, προκειμένου οι φιλοδοξίες μας να μην
είναι αποκλειστικά το όνειρο μιας μικρής μειοψηφίας περιθωριακών. Γνωρίζουμε συγκεκριμένα, πως η
απελευθέρωση του σώματος, των αισθησιακών, σεξουαλικών, συναισθηματικών, εκστατικών σχέσεων, είναι
αδιάλυτα συνδεδεμένη με την απελευθέρωση των γυναικών και την εξαφάνιση όλων των μορφών των σεξουαλικών
κατηγοριών. Η επανάσταση της επιθυμίας περνά από την καταστροφή της ανδρικής εξουσίας κι όλων των μοντέλων
συμπεριφοράς και ζευγαρώματος που αυτή επιβάλλει, όπως επίσης περνά από την καταστροφή όλων των μορφών
καταπίεσης και κανονικότητας.
Θέλουμε να τελειώνουμε με τους ρόλους και τις ταυτότητες που διανέμονται από το Φαλλό.
Θέλουμε να τελειώνουμε με κάθε μορφή ένταξης σε μια σεξουαλική κατοικία. Θέλουμε να μην υπάρχουν μεταξύ μας
άντρες και γυναίκες, ομοφυλόφιλοι και ετεροφυλόφιλοι, κατέχοντες και κατεχόμενοι, μεγάλοι και μικροί, αφέντες και
σκλάβοι, μα άνθρωποι που έχουν υπερβεί τη σεξουαλική κατηγοριοποίηση, αυτόνομοι, ευμετακίνητοι και
πολλαπλοί` όντα με μεταβλητές διαφορές, ικανά ν' ανταλλάσσουν τις επιθυμίες τους, τις απολαύσεις τους, τις
εκστάσεις τους και τις τρυφερότητές τους, δίχως να πρέπει να πρέπει να θέσουν σε λειτουργία κάποιο σύστημα
υπεραξίας, κάποιο σύστημα εξουσίας, αν δεν είναι εντός του παιχνιδιού.
Αρχίζοντας από το σώμα, το επαναστατικό σώμα σαν χώρος που παράγει ανατρεπτικές εντάσεις και ως τόπος,
όπου ασκούνται εν τέλει όλες οι ωμότητες της καταπίεσης, συνδέοντας την πολιτική πρακτική στην πραγματικότητα
αυτού του σώματος και των λειτουργιών του, αναζητώντας συλλογικά όλες τις οδούς της απελευθέρωσής του,
παραγάγαμε ήδη μια νέα κοινωνική πραγματικότητα στην οποία το maximum της έκστασης συνδυάζεται με το
maximum της συνείδησης. Αυτή είναι η μοναδική οδός που μπορεί να μας δώσει τα μέσα για ν' αγωνιστούμε άμεσα,
ενάντια στην επιρροή του καπιταλιστικού Κράτους, εκεί όπου αυτή ασκείται άμεσα. Αυτό είναι το μοναδικό βήμα που
μπορεί να μας κάνει πραγματικά δυνατούς ενάντια σ' ένα σύστημα κυριαρχίας, που δεν παύει ν' αναπτύσσει την
εξουσία του, να εξασθενίζει, ν' αποδυναμώνει, κάθε άτομο προκειμένου να το αναγκάσει να προσυπογράψει τ'
αξιώματά του. Για να το μειώσει στην τάξη των σκύλων.
.
*Κείμενο που δημοσιεύτηκε αρχικά ανώνυμα στο γαλλικό περιοδικό Recherches n° 12,
1973, με τίτλο “Τρία δισεκατομμύρια διεστραμμένοι: Μεγάλη εγκυκλοπαίδεια των
ομοσεξουαλικοτήτων”, στην οποία συμμετείχαν, μεταξύ άλλων, ο Ζιλ Ντελέζ, ο Μισέλ
Φουκώ, ο Ζαν Ζενέ, ο Γκυ Όκενγκεμ και ο Ζαν- Πωλ Σαρτρ. Η γαλλική κυβέρνηση
κατάσχεσε και κατέστρεψε όλα τα τεύχη του περιοδικού και πήρε μέτρα ενάντια στον
Φέλιξ Γκουαταρί, διευθυντή της έκδοσης, κατηγορώντας τον για “προσβολή της δημοσίας
αιδούς”.